O parafii
Historia parafii
HISTORIA WSI
Nazwa “Jadowniki” nie została ostatecznie wyjaśniona. Jedni uważają, że wywodzi się ona od obowiązku mieszkańców wsi książęcej, potem królewskiej, produkowania zatrutym jadem strzał, inni przypisują tę nazwę z jadowitymi wężami znajdującymi się
w lasach, wokół Bocheńca, a jeszcze inni sądzą, że osada zawdzięcza swą nazwę rycerzowi – rabusiowi i zbójcą napadającym na karawany kupieckie zmierzające na Węgry i przez nie przezwana “gniazdem jadowitych”.
Początki osadnictwa stałego w Jadownikach miały miejsce w okresie ukształtowania się państwa Wiślan (VIII – IXw.). Początek osadzie dało grodzisko wybudowane na szczycie góry Bocheniec. Początkowo Jadowniki były niewielką osadą, ale ważną gospodarczo oraz z uwagi na położenie ważnym punktem obronnym. Pierwsze nazwy wsi w starych dokumentach łacińskich z XII w. widnieją: Jadowniky, Jadłownik, ale już w 1331 r. de Jadownicz, a w 1357 r. – Jadowniky.
Parafia istniała już w 1331 r.. Przywilej lokacyjny na prawie niemieckim (magdeburskim) Jadowniki otrzymały w 1357. od króla Kazimierza Wielkiego. W XIV w. w Jadownikach był już kościół, młyn, karczma, w 1394 r. wybudowany został nowy niewielki dwór.
W XV w. Jadowniki były już gminą. Od końca XIV w. życie mieszkańców toczyło się wokół dworu, kościoła i karczmy. W średniowiecznej historii Jadownik ogromne znaczenie odgrywał Kościół. Niemal zawsze kaplica, lub niewielki kościółek były budynkami przydworskimi. W latach 1249 – 1272 wieś Jadowniki była już parafią. Wiadomo jest, że na Bocheńcu już w XV w. była kaplica. W 1596 r. został oddany wiernym barokowy kościółek, który do dziś cieszy się szczególną atencją wiernych, pielgrzymujących do “Sanktuarium” św. Anny.
W 1996 r. Jadowniki obchodziły dwa jubileusze – 800 – tną rocznicę pisemnej wzmianki historycznej zawartej w kronice Paszka i Godyszewa i 400 – tną rocznice powstania kościoła św. Anny na Bocheńcu. W XVII w. Jadowniki były pół starostwem. Po rozbiorach Rzeczposolitej, także Jadowniki, silna ekonomicznie i administracyjnie wieś, gwałtownie zubożała. Wieś zostaje odbudowana dopiero w okresie międzywojennym poprzedniego stulecia. Jadowniki ze wsi drewnianej stały się wsią murowaną. Przyczynił się do tego fakt, że od początku XX w. zawodem, który zdominował wszystkie inne stało się murarstwo.
HISTORIA KOŚCIOŁA
Znajdujący się w Jadownikach kościół parafialny pod wezwaniem św. Prokopa Opata jest trzecim z kolei na tym miejscu. Wcześniej świątynia była drewniana, niewielkich rozmiarów. Drugi kościół, wzniesiony w 1465 r. też był drewniany. Obecny kościół trzynawowy zbudowany w latach 1908 – 1910 obiekt neogotycki, wzniesiony z cegły, o bogatym detalu architektonicznym. Ma prezbiterium z przybudowaną zakrystią i kaplicą, oraz wyniosłą wieżę od zachodu. Wnętrz wszystkich naw nakrywają gwieździste sklepienia o kamiennych, profilowanych żebrach, tworzących misternie utkane siatki. Wszystkie otwory okienne są ostrołukowe, o bogatej dekoracji, oraz monumentalny, zachodni portal obejmujący wejścia, przedzielono kamienną kolumną, nad którą unosi się figura Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. Portal osłania szczyt, zza którego wyłania się okrągłe okno. Ołtarz główny został wykonany w 1910 roku. Są w nim płasko rzeźbione w drewnie postaci św. Prokopa i Serca Jezusowego, otoczone arkadami, maswerkami, pinaklami i innymi ozdobami. Są też ołtarze boczne i neogotycka chrzcielnica, oraz ambona. Ze starego kościoła zachowały się zabytki: osiemnastowieczny obraz Ukrzyżowania, a także gotycki obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem i późnogotycki krucyfiks z początków XVI.
ARCHITEKTURA
Neogotycki z cegły z użyciem kamienia do detali architektonicznych. Trójnawowy, bazylikowy z transeptem i węższym prezbiterium zamkniętym pięciobocznie, po bokach którego zakrystia i kaplica. Przy nawie od frontu kwadratowa wieża. Wewnątrz sklepienia gwiaździste, żebrowe. Centralna ośmioboczna część nawy głównej wydzielona od transeptu i prezbiterium oraz pozostałych przęseł arkadami ostrołukowymi, podobne arkady oddzielają nawy boczne. Na zewnątrz kościół opięty przyporami i obwiedziony gzymsem konsolkowym. Ozdobiony bogatym detalem architektonicznym, neogotyckim min.: zewnętrznymi łukami oporowymi z pinaklami ponad nawami bocznymi, oknem z rozetą w fasadzie zachodniej a pod nim okazałym kamiennym portalem, o dwóch wejściach, zamkniętych łukiem ostrołukowym, ujętym kolumienkami z kamiennym posągiem NMP Niepokalanie Poczętej po środku. Okna ostrołukowe. Dachy kryte blachą, dwuspadowe i pulpitowe, nad skrzyżowaniem wielopolowy, zwieńczony sygnaturką z latarnią z iglicą. Na wieży wysoki hełm namiotowy.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA
Ołtarz główny neogotycki z 1910 r. o charakterze tryptyku w bogatej oprawie architektonicznej z płaskorzeźbami św. Prokopa i Serca Pana Jezusa, wykonane przez Wiktora Hukana. Trzy ołtarze późnobarokowe z XVIII/XIX w., pochodzące ze starego kościoła; w ołtarzu w kaplicy z obrazem MB z Dzieciątkiem i dwoma aniołami, gotyckim z 2. poł. XV w., w innym ołtarzu obraz Ukrzyżowania z XVIII w. Cztery ołtarze boczne neogotyckie: 1. z 1928 r.; 2. z 1929 r., oba wykonane przez Stanisława Rogóża; 3. z około 1940 r., z płaskorzeźbą św. Antoniego z 1944 r., wykonaną przez Tadeusza Świerczka; 4. z około 1950 r., wykonany przez Jana Dudka, z obrazem Miłosierdzia Bożego, malowany przez Konarzewskiego. Chrzcielnica neogotycka, wykonana przez Lucjana Słotę według projektu Jana Dudka. Ambona neogotycka z 1913 r. Stalle trójsiedziskowe, z fragmentami snycerki gotyckiej o motywach maswerkowych z 2. poł. XV w. Organy 37-głosowe wykonane w 1958 r. przez firmę "Biernacki". Krucyfiks późnogotycki z 1. poł. XVI w. (z tęczy dawnego kościoła). Cztery dzwony: 1. najstarszy z 1687 r. odlany przez Georga Hellera z Wrocławia; 2. Podwyższenie Krzyża Świętego z 1920; 3. wykonany w Odlewni dzwonów Felczyńskich w Przemyślu w 1952 r.; 4. nieustalonego pochodzenia.
ŹRÓDŁA:
1) Jadowniki Podgórne, kościół św. Prokopa Opata
2) Parafia św. Prokopa Opata w Jadownikach
4) Parafia św. Prokopa Opata w Jadownikach – Wikipedia, wolna encyklopedia
